فاجعه‌ي رآكتور هسته‌اي چرنوبيل در سال ۱۹۸۶ يكي از شناخته‌شده‌ترين فجايع تاريخ است. بااين‌حال اما به پيامدهاي انساني آن چندان زياد پرداخته نشده است. «صداهايي از چرنوبيل» با شرح كوتاه و دايره المعارف گونه‌اي در باب پيامدهايي كه اين فاجعه بر مردم بلاروس داشته آغاز مي‌شود؛ بلاروس جايي است كه دو ميليون نفر در خاك آلوده‌اش زندگي مي‌كنند. علاوه بر اين‌ها سعي شده تا ابعاد انساني زندگي آن‌ها نيز پوشش داده شود. اين كتاب به‌منزله‌ي تاريخي شفاهي است و گزارش‌هايي دست‌اول از زبان افرادي كه در اين حادثه دخالتي داشتند و يا قرباني آن بودند در اختيار خواننده قرار مي‌دهد. طولاني‌ترين قطعه‌ي آن چيزي حدود بيست صفحه است اما اكثراً از اين مقدار كوتاه‌ترند. بخش‌هايي نيز هست كه يك يا دو پاراگراف بيشتر طول ندارند و هركدام از زبان يك نفر بيان مي‌شوند. به‌اين‌ترتيب اين كتاب امكان شنيده شدن صداي خيلي‌ها را فراهم آورده است.

همسر يكي از آتش‌نشاناني كه به مواد راديواكتيو آلوده شد و چندين هفته طول كشيد تا جان بسپارد؛ ساكنين منطقه‌ي آلوده كه ناحيه را ترك كردند يا بعد آنجا بازگشتند؛ پناهندگان روسي كه خطر آلوده شدن به مواد راديواكتيو را به روبه‌رويي با نيروهاي مسلح ترجيح دادند و از تاجيكستان وارد ناحيه شدند؛ سربازهاي وظيفه‌اي كه به‌عنوان «تصفيه‌كننده» به محل اعزام شدند تا درختان، خاك، خانه و محصولات كشاورزي آلوده را پاك‌سازي كنند؛ شكارچياني كه اعزام شدند تا سگ‌ها و گربه‌هاي آواره و بي‌صاحب را سقط كنند؛ خلبان‌ها و مرداني كه بدون هيچ‌گونه محافظتي فرستاده شدند تا سقف رآكتور را از مواد راديواكتيو پاك‌سازي كنند، چراكه تشعشعات آن‌قدر قوي بود كه ربات‌ها از كار مي‌افتادند؛ نوزاداني كه مادرزادي ناقص به دنيا آمدند؛ آن‌هايي كه از مواد غذايي و اثاثيه و لوازم پاك استفاده مي‌كردند يا آن‌هايي كه اين لوازم را در بازار سياه مي‌فروختند؛ دانشمندان و كارگران بهداشتي كه سعي كردند مردم را نسبت به خطر اين تشعشعات آگاه سازند؛

گرچه الكسيويچ در محتوا تغييراتي ايجاد كرد اما بازهم بامطالعه‌ي حرف‌هاي افرادي كه با او به گفت‌وگو نشستند متوجه ديدگاه‌ها و نظرهاي گوناگون آن‌ها درباره‌ي اين فاجعه مي‌شويم. براي جلوگيري از پشت سر هم آمدن داستان‌هاي جان‌گداز و تكان‌دهنده، ناچار بايد تغييراتي در قسمت‌بندي داستان‌ها صورت مي‌گرفت. يكي از مصاحبه‌كنندگان سخنان خود را اين‌گونه تمام كرد: «مي‌تواني بقيه‌اش را خودت بنويسي. ديگر نمي‌خواهم صحبت كنم». «و مادربزرگ، به‌جاي جديد عادت نمي‌كرد. دل‌تنگ خانه‌ي قبلي‌مان بود. درست قبل از مرگش گفت «يكم چغندر ميخوام!» سال‌ها مي‌شد كه ديگر اجازه نداشتيم چغندر بخوريم؛ چغندر بيشترين مقدار راديواكتيو را به خود جذب مي‌كرد».

«كميسر برايمان اعلاني درباره‌ي «آگاهي بالاي سياسي ما و سازمان‌دهي دقيق» را از روي كاغذ مي‌خواند؛ چيزي درباره‌ي “حقيقت امر كه دقيقاً چهار روز بعد از فاجعه چهارمين رآكتور نيز با پرچم قرمزرنگ نشانه‌گذاري شده است.” زبانه كشيد. به يك ماه نرسيد كه تشعشعات نابودش كردند و مجبور شدند يكي ديگر علم كنند جايش. سعي مي‌كردم حال‌وروز آن‌هايي را كه مي‌رفتند بالاي بام رآكتور تا پرچم را نصب كنند تصور كنم. انگار مي‌فرستاد مأموريت خودكشي. شما اسمش را چه مي‌گذاريد؟ از خدا بي‌خبري شوروي‌ها؟ ازخودگذشتگي؟ اما مسئله اينجاست كه اگر به من هم مي‌گفتند ازآنجا بالا بروم و پرچم را نصب كنم مي‌رفتم. چرا؟ نمي‌توانم بگويم. بعد از آن ماجرا ديگر از مردن نمي‌ترسيدم. زنم حتي يك نامه هم نفرستاد. در تمام شش ماه حتي يك نامه‌ي خشك‌وخالي هم نفرستاد».

«بعدها اما روي شيشه‌هاي شير برچسب زدند كه مشخص شود كدام براي بچه‌هاست و كدام براي بزرگ‌ترها. اين ماجراي ديگري داشت. در آن زمان انگار كمي بيشتر حس مي‌كرديم در خانه‌ي خودمانيم. خيلي خوب، من هيچ ربطي به اين ماجرا نداشتم ولي خواهي‌نخواهي آنجا زندگي مي‌كردم؛ و بعد چيزي مي‌شد كه وحشت مي‌كرديم. “چرا برگ‌هاي تربچه امسال شبيه برگ‌هاي چغندر شده‌اند؟” تلويزيون را روشن مي‌كردي و مي‌ديدي دارند ميگويند ” به تحريك‌هاي غرب واكنش نشان ندهيد!” و آنجا بود كه ديگر از همه‌چيز مطمئن مي‌شدي».

تجربيات شخصي قربانيان حادثه همان چيزي است كه كتاب را براي خواننده جذاب مي‌كند؛ بااين‌حال ولي گفته‌هاي آن‌ها موضوعات بسيار وسيع‌تري را شامل مي‌شوند. در ميان يادداشت‌هاي الكسيويچ برخي حاصل گفت‌وگو با افراد متخصص چون مورخين و فيلسوفان است؛ بااين‌حال گزارش‌هاي عيني هميشه حرف‌هاي بيشتري براي گفتن دارند. ازنظر خيلي‌ها فاجعه‌ي چرنوبيل به نحوي با جنگ جهاني دوم كه هنوز براي كه هنوز است خاطره‌اش براي نسل سالخورده زنده است، مربوط است و ازديد برخي به پايان كمونيسم و فروپاشي جمهوري شوروي كه بلافاصله بعدازاين فاجعه اتفاق افتاد، ربط دارد.

صداهايي از چرنوبيل اثري قوي است و لايق مخاطبين بيشتر. در كنار واكاوي پيامدهاي انساني فاجعه‌ كه از ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد اين كتاب است، ديدي هم نسبت به سال‌هاي آخر جمهوري شوروي وزندگي در بلاروس براي خواننده به ارمغان مي‌آورد. افرادي كه به موضوع انرژي هسته‌اي و ماجراهاي اخيرش علاقه دارند بايد اين كتاب را در ليست خود قرار دهند و بامطالعه‌ي آن با پيامدهاي احتمالي دستيابي به انرژي هسته داشته باشد آشنا شوند.

مشاهده و خريد اينترنتي كتاب از فروشگاه كتاب كاواك

اخطار: اين نقد حاوي قسمت‌هايي از داستان كتاب است.

ديويد و اوليويا از ديد ديگران زندگي بي‌نقصي دارند. يك تاجر موفق، منتخب شوراي شهر و مورداحترام اهل محل و يك دامپزشك محبوب. زويي كوچولو كه به جمعشان اضافه مي‌شود خانواده‌شان ديگر چيزي كم ندارد و از اين بي‌نقص‌تر نمي‌شود؛ اما هر زوجي رازهاي خود را دارند. تنها خانواده‌ها شان بودند كه حقيقت را درباره‌ي ازدواج آن‌ها و شكاف بينشان كه كم‌كم داشت خود را نشان مي‌داد مي‌دانستند. يكي از خانواده‌ها مشكل را انكار مي‌كرد و ديگري هم با اوليويا و ديويد روابط چندان خوبي نداشتند و هيچ‌كدام نمي‌توانستند حدس بزنند چه چيزي انتظارشان را مي‌كشد. شايد هم مي‌شد حدس زد.

حالا ديويد مرده و اوليويا در تقلا است تا با حادثه‌ي غم‌انگيزي كه زندگي‌اش را براي هميشه تغيير داد كنار بيايد. هفته‌ها است كه خانه را ترك نكرده و حالا سعي مي‌كند زندگي‌اش را پس بگيرد. زماني كه براي اولين بار پا را از خانه بيرون مي‌گذارد، كم‌كم متوجه مي‌شود كه مردم شهر واقعاً درباره‌ي آن اتفاق چه فكر مي‌كنند. نيمي از آن‌ها با او احساس همدردي مي‌كنند و نيمي ديگر اوليويا را مقصر مي‌دانند. آيا واقعاً بايد اوليويا را بابت مرگ ديويد مقصر دانست؟ مادر ديويد او را بابت مرگ پسرش سرزنش مي‌كند و در حقيقت خود اوليويا نيز بابت مرگ شوهرش احساس گناه مي‌كند.

اوليويا بايد با كمك خانواده، دوستان و روانشناسش از اين غم عبور كند و ياد بگيرد كه اگر مي‌خواهد در آينده شانسي داشته باشد، بايد گذشته‌اش را بپذيرد و پذيرفتن گذشته‌اش به معناي پذيرفتن يك حقيقت وحشتناك است.

«اعترافات يك مادر» داستان غم‌انگيز آزار و اذيت خانگي است؛ داستان اوليويا و مادر شوهرش، دو زني كه دوروي متفاوت شخصيت ديويد، مردي كه آن‌ها را به هم متصل مي‌كرد، ديده‌اند. ازآنجاكه داستان به‌شدت احساسي است و موضوع آن خشونت خانگي است، ممكن است مطالعه‌اش براي هر فردي، خصوصاً افرادي كه درگذشته قرباني خشونت خانگي بوده‌اند، سخت باشد. گفتني است كه به‌جز آسيب‌هايي كه به اوليويا مي‌رسد و شرح رنج‌هاي او، جزئيات ديگري صرفاً براي تأثيرگذارتر شدن داستان آورده نشده است. اوليويا در تقلا است تا با روانشناسش روراست باشد و مرور رنج و آسيب‌هايي كه تحمل كرده بيانگر مسيري است كه در اين كتاب مي‌پيمايد.

از ديد من، شخصيت اوليويا به‌خوبي پرداخته‌شده بود و كاملاً باورپذير بود. داستان او همان داستاني است كه از زبان همه‌ي قربانيان خشونت خانگي مي‌شنويم، سوءاستفاده، وسواس و ذات تملك گراي شوهر؛ احساس گناه قرباني و اينكه او خود را بابت ضعف خود سرزنش مي‌كند. بااين‌حال اوليويا زني قوي است؛ زني قوي كه در شرايطي بسيار سخت به سر مي‌برد؛ او كاملاً از خانواده و دوستانش بريده بود و ديويد تماماً او را تحت كنترل خود داشت و پذيرش اين موضوع كار آساني نيست. دودستگي ميان مردم و نظرشان در اين مورد كه اوليويا قرباني است يا گناهكار، مسئله‌ي جديدي نيست. افرادي كه از روابط خشونت‌آميز شناختي ندارند در تشخيص قرباني زياد اشتباه مي‌كنند. مبارزه‌ي اوليويا با احساس گناهي كه بعد از مرگ ديويد به او دست داد نيز بسيار واقعي حس مي‌شود. كلي ريمر در نگارش اين قسمت كتاب بسيار عالي عمل كرده است. نثر او چنان واقعي است كه خواننده مي‌تواند همان درد و رنج اوليويا را همراه با او تجربه كند.

نوبت به آيوي، مادر شوهر اوليويا، رسيده است. از دست او! هيچ پدر و مادري دلش نمي‌خواهد درباره‌ي فرزندش بد فكر كند؛ اما آيوي چنان دل‌بسته‌ي ديويد است كه چشمانش را روي رفتار و خشونت‌هاي او مي‌بندد. آيوي است كه او را طوري بار آورده كه خيال كند هرچه بگويد و هر كار كه بكند درست است، آيوي است كه روحيه‌ي تملك گراي ديويد را تشويق مي‌كند و هم اوست كه در آتش حسادت ديويد هيزم مي‌ريزد و آن را شعله‌ور مي‌كند. او نشانه‌ها و اخطارها را ناديده مي‌گيرد، سرش را برمي‌گرداند و حتي پيش خودش هم اعتراف نمي‌كند كه پسرش اشتباه كرده است. پدر ديويد، وايِت، طرز تفكر سنتي دارد. ازنظر او هرچه كه بين زن و شوهر رخ مي‌دهد بايد بين خودشان بماند و او باور دارد پسرش مي‌داند چگونه ازدواجش را مديريت كند. با اين تفاسير مي‌توان گفت كه هردوي آن‌ها در مرگ ديويد مقصر هستند و من در شخصيت آيوي چيز خوشايندي نمي‌يابم؛ مگر اينكه عشق كوركورانه‌ي او به پسرش را به‌حساب بياوريم. در حقيقت، دل‌بستگي آيوي به ديويد چيزي فراتر از يك رابطه‌ي مادر و فرزندي است. واضح است كه چرا به تصوير كشيدن شخصيت آيوي براي كلي ريمر سخت بوده است. بااين‌حال اما نتيجه‌ي كار او خيره‌كننده است و آيوي گرچه شخصيت نفرت‌انگيزي است اما هنوز هم خواننده را جذب مي‌كند.

داستان هم از ديد اوليويا و هم از ديد آيوي بيان مي‌شود و به خواننده اين امكان را مي‌دهد تا هم اوليويا را كه در تلاش است تا بعدازآن ماجراي غم‌انگيز زندگي‌اش را از نو شروع كند، همراهي كند و هم از ديد آيوي، ماجراي ديويد و تبديل‌شدنش از يك بچه‌ي طلبكار تا يك شوهر كينه‌اي را دنبال كند. هردوي اين راوي‌ها غيرقابل استنادند. يكي هنوز هم در شوك به سر مي‌برد و ديگري تصميم گرفته چشمانش را روي حقيقت ببندد. بااين‌حال هردو باصداقت شخصيت ديويد را توصيف مي‌كنند، منتها يكي از روي درد و ديگري از روي غفلت. صحنه‌هاي ملاقات اوليويا با روان‌شناسش هم بسيار واقعي به نظر مي‌رسند. در اصل، هر جزئي از اين داستان، چه خوب و چه بد، واقعي و درست است.

كلي ريمر اين سفر احساسي را درنهايت صداقت و گاهي درنهايت خشونت شرح داده و خواننده چاره‌اي ندارد جز اينكه تحت تأثير داستان اوليويا قرار گيرد؛ اما واي از پايان كتاب! من را كه به زاري وا‌داشت و حالا هم كه به آن مي‌انديشم ناراحتم. پايان كتاب گرچه غم‌انگيز است اما اميد در آن پررنگ است و چنان به زيبايي بيان مي‌شود كه كنار گذاشتن كتاب را سخت مي‌كند. و بله يكي از ويژگي‌هاي يك نثر خوب همين است. تنها يك‌چيز مي‌توانست مرا به گريه بيندازد؛ نثر آنجلا مارسونز و حالا كلي ريمر هم به او اضافه‌شده است. اگر مي‌توانيد از پس كمي گريه بربياييد و مي‌خواهيد لطفي هم به كارخانه‌هاي دستمال‌كاغذي بكنيد، اين كتاب را امتحان كنيد. پشيمان نخواهيد شد.

سفارش كتاب از فروشگاه آنلاين كتاب كاواك

«اين كتاب در هر زمينه‌اي حرفي براي گفتن دارد.»

گاهي پيش مي‌آيد كه من و ملنيدا هر دو يك كتاب را براي مطالعه انتخاب مي‌كنيم. معمولاً جالب است اما گاهي كه يكي از ما از ديگري جلوتر ميزند و آن‌وقت است كه دردسرساز مي‌شود. تازگي‌ها كه هردوي ما كتاب نجيب‌زاده‌اي در مسكو را مي‌خوانديم همين اتفاق افتاد. جايي از كتاب بود كه يكي از شخصيت‌ها آسيب ديد و بايد به بيمارستان منتقل مي‌شد و من اشك در چشم‌هايم حلقه زد. مليندا يكي دو فصل از من عقب‌تر بود. زماني كه گريه‌ي من را ديد نگران شد كه مبادا قرار است شخصيت موردعلاقه‌اش بميرد. من نمي‌خواستم داستان را لو بدهم و به همين دليل مجبور شدم تا زماني كه به من برسد صبر كنم و حرفي نزنم.

جداي از آن صحنه كه اشكم را درآورد، اين كتاب درمجموع كتابي جالب و داراي نثري زيرك و هوشمند است و نكته‌ي حيرت انگيزش اينجاست كه تاريخ روسيه را با خوش‌بيني از ديد يك مرد روايت مي‌كند. در ابتداي كتاب، كنت الكساندر ايليچ روستوف محكوم مي‌شود تا باقي عمرش را در حبس خانگي در هتل متروپول مسكو سپري كند. سال ۱۹۲۲ است و بلشويك‌ها به‌تازگي قدرت را در شوروي نوظهور به دست گرفته‌اند. كتاب داستان سي سال حبس خانگي اين كنت را روايت مي‌كند؛ سال‌هايي كه كنت عليرغم محدوديت‌هايي كه با آن‌ها مواجه است از آن‌ها بيشترين استفاده را مي‌برد.

گرچه داستان كتاب كاملاً خيالي است اما هتل متروپول واقعاً وجود دارد. من آن‌قدر خوش‌شانس بودم كه آنجا اقامت داشته باشم و ديدم كه تقريباً همان‌طور است كه تولز در كتابش آورده بود. اين هتل ازآنجاهايي است كه مدام پيش خودتان تصور مي‌كنيد قبلاً چگونه بوده است و چه تغييراتي كرده است. هتل متروپول در جريان انقلاب بلشويك و صعود و سقوط اتحاد شوروي از ويراني جان سالم به دربرد و نسبت به ساختمان‌هاي هم‌رده‌اش تاريخچه‌ي طولاني‌اي دارد. تا جايي كه من ميدانم بسياري از صحنه‌هاي كتاب زاده‌ي تخيل نويسنده است و هرگز در واقعيت رخ نداده است، اما با دانستن تاريخچه‌ي هتل متروپول تصور كردن اين وقايع چندان هم كار سختي نيست.

دريكي از خاطره‌انگيزترين فصل‌هاي كتاب افسران بلشويك تصميم گرفتند كه انبار شراب هتل «مخالف آرمان‌هاي انقلاب است» و كاركنان هتل را مجبور كردند تا برچسب ۱۰۰۰۰۰ بطري شراب را جدا كنند و رستوران هتل مجبور شد همه‌ي آن‌ها را به يك قيمت به مشتري‌ها بفروشد. كنت كه خودش را متخصص شراب مي‌داند از اين موضوع بسيار وحشت مي‌كند.

ساعت كنت روستوف يخ‌بسته است و او تنها مي‌تواند شاهد اين تغييرات باشد بي‌آنكه كاري از دستش بربيايد. ازنظر من انگار او به زماني ديگر تعلق داشت؛ زماني كاملاً متفاوت از زماني كه ديگر شخصيت‌ها در آن زندگي مي‌كردند. كنت موفق مي‌شود تا اين هرج‌ومرج سياسي را دوام بياورد و اين به اين دليل است كه او در هر كاري استاد است.انگار او هر كتابي را خوانده و هر قطعه‌ي موسيقي را مي‌شناسد. زماني كه او را مجبور مي‌كنند تا در رستوران هتل پيشخدمت شود او اين كار را به چنان خودنمايي انجام مي‌دهد كه حيرت‌انگيز است. او ليكور را از هر كس ديگري بهتر مي‌شناسد و از اينكه نظرش را با ديگران در ميان بگذارد خجالتي ندارد. اگر كنت آن‌قدر جذاب نبود شايد تحملش خيلي دشوار مي‌شد.

تولز استعداد عجيبي درآورد جزييات عجيب و درعين‌حال جالب دارد. اوايل كتاب، تولز عنوان مي‌كند كه كنت «منو را از طبق عادت از آخر به اول خواند و اين كارش از روي تجربه بود. او ياد گرفته بود توجه كردن به پيش‌غذاها قبل از غذاي اصلي جز پشيماني سودي ندارد». چنين توصيفي اطلاعاتي زيادي درباره‌ي يك شخصيت به خواننده مي‌دهد. كتاب را كه تمام كردم حس مي‌كردم كنت يكي از دوستان قديمي‌ام است.

لازم نيست حتماً شيفته‌ي روسيه باشيد تا از مطالعه‌ي اين كتاب لذت ببريد؛ اما اگر چنين است خواندنش ضروري است! فكر مي‌كنم تاريخ قرن بيستم روسيه بسيار جالب و دل‌چسب است و از همين رو چندين كتاب درباره‌ي لنين و استالين مطالعه كرده‌ام. نجيب‌زاده‌اي در مسكو گرچه اثري داستاني و خيالي است اما ديد جديدي نسبت به آن دوره به من داد. تولز تمركزش را روي كنت مي‌گذارد و درباره‌ي وقايع تاريخي مانند جنگ جهاني دوم به عبارتي جزئي رضايت مي‌دهد. بااينكه وقايع مهم تاريخي با جزييات آورده نشده‌اند اما من از اينكه مي‌ديدم همين وقايع چه كم و چه زياد، بر اين هتل اثر مي‌گذارند لذت مي‌بردم. اين كتاب به شما تصويري از تحولات سياسي مي‌دهد تا ببينيد كه اين هرج‌ومرج نه‌تنها بر كسياني كه مستقيماً در آن نقش دارند، بلكه بر همه تأثير مي‌گذارد.

نجيب‌زاده‌اي در مسكو كتاب معركه‌اي است چراكه در هر زمينه‌اي حرفي براي گفتن دارد. در آن عشق هست، سياست هست، پدري و مادري هست، شاعري هست و جاسوسي و دشمني هم هست. ازلحاظ عملي اين كتاب سياسي است؛ اما اگر آن را داستاني عاشقانه و يا هيجاني هم بدانيد اشتباه نكرده‌ايد. حتي اگر سفر به روسيه در برنامه‌تان نيست، مي‌توانيد با اين كتاب سفري تابستاني به مسكو داشته باشيد.

لويي فردينان سلين با انتشار دو اثر دناي ادبيات دهه‌ي سي ميلادي را تكان داد؛ كتاب اول، سفري به انتهاي شب كه در سال ۱۹۳۲ به چاپ رسيد و ديگري مرگ قسطي كه در سال ۱۹۳۶ منتشر شد. اين دو رمان مكمل يكديگر هستند و هر يك بخشه‌اي متفاوتي از زندگي‌نامه‌هايي كه مايه‌ي اصلي روايات داستاني هستند را محور اصلي خود قرار داده‌اند. رالف مَنهِيم، مترجم كتاب مرگ قسطي، اين شيوه‌ي داستان‌نويسي را «اعتراف خلاقانه» خواند.

عنوان اصلي كتاب به زبان فرانسه Mort à crédit، عنواني است بانواي منقطع و هنگامي‌كه به قلم جان اچ. پي. ماركس ترجمه شد به‌عنوان مرگ قسطي تغيير يافت. تقريباًهمه‌ي شخصيت‌هاي داستان دچار مشكلات شخصي و مالي هستند و به همين جهت مي‌توان گفت اين كتاب طنز، يأس و بدهي را به مثال رشته‌هايي به يكديگر مي‌بافد. با مطالعه‌ي كتاب درميابيم كه اين اثر طنين‌انداز شرايط رواني طبقه‌ي كارگر و مسائلي چون بي‌اعتقادي و بي‌اعتمادي نسبت به همنوع و علاقه به آزار ديگران است كه بر سلين اثر گذاشته بود. شرايط اقتصادي و سياسي در كنار تجربيات رايج زندگي در آمريكا مانند هزينه‌هاي سنگين درمان درمجموع اين كتاب را گزينه‌ي مناسبي براي مطالعه مي‌كند. سلين ياسي را كه محرك فرد به‌سوي خودكشي است به سبك فرانسوا رابله دستمايه‌ي طنز قرار مي‌دهد و به آن جلوه‌ي خوشايندي مي‌بخشد. گاهي در مواجهه با فقر، جنگ و تزوير تنها كاري كه از دستمان برمي‌آيد اين است كه بخنديم.

سلين مزاح بي‌ادبانه را باروي بي‌عاطفه‌ي رفتار انسان‌ها، خيال و مذمت در هم مي‌آميزد. بااينكه رمان سفر به انتهاي شب داستان مردي به نام باردامو را روايت مي‌كند و تجربيات او در جنگ جهاني اول، آفريقاي تحت سلطه‌ي فرانسه و پاريس پس از جنگ را نقل مي‌كند، كتاب مرگ قسطي روايت كودكي به نام فردينان و جيزي است كه از زندگي نصيبش مي‌شود. نخستين رمان پاراگراف‌بندي مرتب و جمله‌بندي‌هاي استانداردي دارد و اين در حالي است كه رمان دوم خواننده را وادار مي‌كند تا به جملات منقطع و نشانه‌ي (…) خو بگيرد.

براي آن دست خوانندگاني كه با سياق سلين آشنايي ندارند بايد بگويم اين سه‌نقطه‌ها پل اتصال ميان جملات هستند. برعكس انگليسي‌زبانان كه سه‌نقطه را براي قطع كردن به كار مي‌برند، فرانسوي‌ها سه‌نقطه را به طريق ديگري مي‌خوانند. اين سه‌نقطه ابزاري هستند تا خواننده را به جلو برانند. آثار بعدي سلين نيز گواه اين حقيقت‌اند كه او پيوستگي و خوانا بودن متن را فدا مي‌كند تا خواننده را تا مرز ديوانگي به جلو براند.

مرگ قسطي رماني است كه سير پرورش روان فردينان را بيان مي‌كند و مجموعه وقايع كودكي او را نقل مي‌كند. قهرمان داستان، فردينان، از توهم رنج مي‌برد و اين توهم رفته‌رفته پيش مي‌رود و به‌جايي مي‌رسد كه خاطرات كودكي‌اش براي او مجسم مي‌شود. فردينان يكي از جذاب‌ترين عوضي‌هاي تاريخ ادبيات است! او سراسر ميل جنسي است، خيانت مي‌كند، دردسر درست مي‌كند و بازهم از جذابيتش چيزي كم نمي‌شود. بخشي از جذابيت فردينان در زاغه‌ها و محله‌هاي فقيرنشين پاريس شكل مي‌گيرد. پدر و مادرش عتيقه‌فروش هستند و اشياء بدردنخور را به افراد ساده قالب مي‌كنند. پدرش مرد ناداني است كه در شركت بيمه استخدام است و مادرش به دوخت و دوز مشغول است و تلاش مي‌كند مشتري‌هاي پولدارش را متقاعد كند اجناسش را بخرند. گرچه كليت ماجرا را مي‌توان به افسانه‌ي سيسيفوس شباهت دارد. تمام اشك‌ها، خون‌جگرها، عرق ريختن‌ها و كار و كوشش ثمري ندارند جز تلاش بيشتر براي جلوگيري از فناي كامل.

در طول رمان، فردينان مجبور است به آزارهايي كه بازندگي در طبقه‌ي كارگر به او مي‌رسد و تهمت‌هايي كه عليهش مطرح مي‌شود رسيدگي كند. فردينان از سر بي‌حواسي گل‌سينه‌ي گران‌قيمتي را كه ساخته‌ي دست صاحب‌كارش بود گم مي‌كند و درنهايت، چون از بيان اينكه واقعاً چه اتفاقي افتاد ناتوان است، پدر و مادرش بايد بار اين بدهي را به دوش بكشند. توصيف فردينان از اشياء تزييني كه صاحب‌كارش، موسيو گورلوژ مي‌فروشد بسيار خنده‌دار است:

هر چيزي كه باز مي‌كرديم وحشتناك بود… همه يا ديوهاي سنگي يا جن‌هايي كه تو شيشه كرده بودند… همه سربي… حالتو به هم مي‌زد… كلي نماد تجملي… تنديس آهكي سوماتراس (جزيره‌اي در يونان)… بيشتر ساعت‌هاي كوچك «پيروزي»… گردنبندهاي شكل مِدوسا (الهه‌ي مار موي يونان)، حلقه‌هاي شبيه مار… بيشتر شيمِرا (جانوري در افسانه‌هاي يونان كه سرشير و بدن ببر و دم مار داشت)… چند صدتا حلقه با نماد و نشان جورواجور، يكي از اون يكي ناجور تر… كارم براي من ساخته‌شده… همه‌ي اونا قرارِه توي انگشت يا روي كمربند و كراوات نصب شن، يا يكي بندازتشون توي گوشش… باوركردني نيست… واقعاً توقع دارن كسي اين‌ها رو بخره؟ كي؟ خداي بزرگ، كي؟ هيچ خون‌آشام يا اژدها يا هيولايي هم جا نيفتاده بود، جمع همه‌ي كابوس‌ها جمع بود… انقدر وحشتناك كه خوابو ازت مي‌گيرن… هرچي كه يه آدم ديوونه ممكنه دوست داشته باشي قاطي اين زلم‌زيمبوها هست… از چاله دراومدم افتادم تو چاه… حتي اون فيل‌هاي سفيد بيد زده كه تو مغازه‌ي مادربزرگم بود هم پيش اينا يه قشنگي دارن.

سبك بازيگوش و جلوبرنده‌ي سلين در بند بالا كاملاً مشهود است. مصيبت و مشكلات مالي بارها و بارها در كتاب مطرح مي‌شود. قلم سلين از اين مايه‌ي خام، از اين ياس آزاردهنده، طنز مي‌آفريند؛ چنين خلاقيتي در دهه‌ي سي ميلادي كار بزرگي است. فردينان بعد از گذراندن چند صباحي در مدرسه‌ي شبانه‌روزي به همراه كورتِيل به كاري مشغول مي‌شود. كورتِيل مجله‌اي علمي را اداره مي‌كند و در آن به مخترعين مي‌پردازد و يك بالون هواي گرم نيز دارد. او و فردينان دورتادور شهر مي‌گردند و بالون را به نمايش مي‌گذارند و اين ماجرا ادامه دارد تا زماني كه اختراع هواپيماها كاروكاسبي‌شان را تخته مي‌كند. خود كورتيل قرباني اين پيشرفت علمي است. بااين‌همه او اين حقيقت را نمي‌پذيرد و اصرار دارد كه هواپيماها مدت زيادي دوام نمي‌آورند. چه مادرش باشد كه از فروختن ژاكت‌هاي زنانه‌اش دست برنمي‌دارد، چه پدرش كه راضي نمي‌شود از ماشين‌نويس استفاده كند، همه‌چيز دست‌به‌دست هم مي‌دهد تا ورشكستگي مثل سايه دنبالش باشد. گاهي اوقات تنها راه فرار از دست طلبكارها پريدن در آغوش گرم مرگ است.

نزديك به پايان داستان، خواننده ممكن است حس كند كه چرخ‌دنده‌هاي تغيير جامعه به كارافتاده‌اند. اين اتفاقت ناگوار از فردينان مردي ورزيده ساخته است. او مشتاق است از اين فقر و نااميدي رهايي يابد و تصميم مي‌گيرد به ارتش ملحق شود. داستان در سپيده‌دم پس از سقوط امپراتوري دوم فرانسه آغاز مي‌شود و در موج نويد و شكوهي كه در جنگيدن براي پايان دادن به همه‌ي جنگ‌ها هست پايان مي‌يابد.

مشاهده‌ي جزئيات بيشتر و خريد اينترنتي كتاب از سايت كاواك www.cavack.com

كتاب خودت باش دختر اثري از ريچل هاليس‌، زني جوان و خودساخته است. بدون شك كتاب‌هاي افرادي كه در اصطلاح به آن‌ها خودساخته مي‌گوييم، در سال‌هاي اخير از محبوبيت و فروش خوبي برخوردار بوده‌اند. اين كتاب‌ها كه معمولا در گروه موفقيت، خودياري و توانمندسازي دسته‌بندي مي‌شوند، مخاطباني مختص به خود دارند؛ اما بسياري هم اعتقادي به اين متدها و روش‌ها معرفي‌شده ندارند و در مواجهه با جملات اميدواركننده و بعضا تكراري اين كتاب‌ها، خيلي زود از آن عنوان هم صرف‌نظر مي‌كنند.

علت محبوبيت كتاب‌هاي موفقيت و خودياري، شايد به‌اين‌علت باشد كه همه‌ي ما به دنبال راه ميانبري براي عبور از شرايط ناخوشايند، به ايده‌آل‌هاي ذهني‌مان هستيم. البته و به‌صورت كلي بد نيست كه گرايشي فراگير به روش‌هاي بهتر بودن ايجاد شده است؛ اما باكمي واقع‌بيني مي‌توان دريافت كه نويسندگان اين كتاب‌ها براي زندگي امروزشان بهايي گزاف پرداخته‌اند. با خواندن كتاب خودت باش دختر از ريچل هاليس‌ درمي‌يابيم كه او هم از هيچ ميانبري استفاده نكرده و تنها جسارت زندگي كردن و ادامه دادن را داشته است. جايي كه تصميم مي‌گيرد از دروغ‌هاي مرسوم فاصله گرفته و حقيقت آنچه را كه هست، بپذيرد. ريچل از تلخي‌هاي زندگي، گوهرهايي يافته است كه اكنون آن‌ها را در قالب تجربه‌هاي شخصي و داستان‌هايي حقيقي و جذاب با مخاطب به اشتراك مي‌گذارد.

شايد مهم‌ترين مزيت كتاب خودت باش دختر در ژانري كه دسته‌بندي مي‌شود، دوري جستن از كليشه‌هاي مرسوم و دلگرم‌كننده‌ي اين كتاب‌ها است. اين كتاب را به‌آساني مي‌توان دنبال كرد و نگران شنيدن جملات تكراري و اميدواركننده نبود. او در اين كتاب، از دروغ‌ها و ترس‌هاي روزانه و مشترك همه‌ي ما سخن مي‌گويد و با بهره‌گيري از تجربه‌ي شخصي سعي دارد تا مخاطب را حمايت كند تا او نيز راه خود را بيابد. نثر كتاب خودت باش دختر نوشته‌ي ريچل هاليس‌ روان، شيوا و جذاب است. او تجربيات شخصي‌اش را به زبان طنز و روزمره براي ما روايت مي‌كند و فصل‌هاي كتابش كه همگي با عبارت دروغ آغاز مي‌شود، درواقع وجه مشترك تصويرسازي‌هاي اشتباه ذهني همه‌ي ما است. دروغ‌هايي كه باور آن‌ها خالق ناتواني و بي‌عملي در مواجهه با سختي‌ها و ناملايمات زندگي روزمره است.

كتاب خودت باش دختر در ليست پرفروش‌هاي سال ۲۰۱۸ آمازون و نيويورك‌تايمز است. خواندن اين كتاب ما را با حقايقي مواجه مي‌كند كه مي‌توانند تمامي دروغ‌هايي را كه باور كرده‌ايم، از ميان ببرد. در ميان ليست دروغ‌هاي تجربي ريچل هاليس‌ ما با دروغ‌هاي مشابه بسياري مواجه مي‌شويم كه به‌قدري آن‌ها را باور كرده‌ايم كه به دروغ بودنشان نيز اكنون شك داريم. به‌طور خلاصه مي‌توان گفت باوري كه ريچل قصد انتقال آن را دارد، بسيار ساده است : تو مسئول زندگي خودت هستي و اين مسئوليت ۱۰۰ درصد است. بر روي جلد اين كتاب تعريف مناسبي از محتواي آن وجود دارد : از باور كردن دروغ‌هايي كه درباره‌تان گفته مي‌شود دست‌برداريد تا تبديل به همان كسي شويد كه واقعا هستيد. 

بخشي از كتاب خودت باش دختر

« باگذشت هرسال، يك‌فصل از كتابتان را به پايان مي‌رسانيد. لطفا، لطفا، لطفا آن‌يك فصل را هفتادوپنج بار تكرار نكنيد و اسمش را زندگي بگذاريد. »

« به نظرم خلق كردن عالى‌ترين نوع اداى احترام است چون به اين باور رسيده‌ام كه اشتياق خلق يك اثر هديه‌اى از جانب خداوند است. »

« شادى به اينكه كجا هستى ربطى ندارد، به كسى كه هستى مربوط مى‌شود. »

« مادر كامل بودن دروغ است. مادر بى‌عيب و نقص بودن محال است اما مادر خيلى خوب بودن در اكثر اوقات، درواقع امكان‌پذير است. »

اگر علاقه‌مند به كتاب‌هاي خودياري و توانمندسازي شخصي هستيد، مي‌توانيد به‌وسيله‌ي ابزار كاربردي ما در وبسايت كاواك، هر كتابي را كه دوست داريد به‌گونه‌اي متفاوت بيابيد. كاواك گراف نه‌تنها ابزاري است جذاب براي يافتن كتاب موردعلاقه‌تان، بلكه دنيايي از كتاب‌هاي مشابه را هم به شما پيشنهاد مي‌كند.