چه چیز سبب می‌شود حیوانات حق‌وحقوقی داشته باشند؟ چه چیز سبب می‌شود آزمایش محصولات گوناگون بر روی حیوانات کار اشتباهی باشد؟ کتاب حق حیوان، خطای انسان اثر نویسنده‌ و فیلسوف آمریکایی‌تبار، تام ریگان است. تام ریگان کتاب حق حیوان، خطای انسان را با تفسیر اندیشه‌های اخلاقی کانت به نگارش درآورده است. تام ریگان که خود فعال حقوق حیوانات نیز هست، معتقد است هر موجود زنده‌ای ارزش ذاتی دارد و از حقوقی برخوردار است. کتاب حق حیوان، خطای انسان در رده‌ی موضوعی علوم سیاسی و اجتماعی قرار می‌گیرد و برگردان فارسی آن با ترجمه‌ی بهنام خدا پناه و از سوی انتشارات کرگدن در دسترس علاقه‌مندان قرارگرفته است.

چه تفاوتی می‌کند حیوانات حقوقی داشته باشند یا نه؟

انسان‌ در طول تاریخ به روش‌های گوناگونی از موجودات زنده‌ی محیط اطراف خود، به‌ویژه حیوانات استفاده‌های متعددی کرده‌است. اگر حیوانات به‌عنوان موجودی متعلق به حیات دارای حقوقی باشند، درنتیجه تمام انواع بهره‌کشی انسان از آن‌ها، از خوراک گرفته تا پوشاک، اشتباه بوده و می‌بایست بلافاصله متوقف شود. هیچ‌چیز به‌اندازه‌ی طرح پرسش درباره‌ی حقوق حیوانات نمی‌تواند به خلق نظریه‌ای اخلاقی بینجامد که ابعاد زیادی از زندگی بشر را دستخوش تغییر قرار دهد.

دو پرسشی که اساس کتاب را تشکیل می‌دهند

تام ریگان از نخستین متفکرانی است که به حقوق حیوانات باور داشت و برای اثبات باورهای خود از فلسفه کمک گرفت. به باور او نظریه‌های اخلاقی در تائید حقوق حیوانات به لحاظ عقلی بسیار خوشایندتر از نظریه‌هایی هستند که دارابودن حقوق حیوانات را نقض می‌کنند. ریگان بحث خود را بر پایه‌ی دو پرسش اصلی بنا می‌نهد: آیا میان موجودات زنده، این تنها انسان است که از حقوق اخلاقی برخوردار است؟ یا آنکه تمام موجودات زنده از این حق برخوردارند؟ و در ادامه بیان می‌کند که چگونه طرح این سؤال‌ها منجر به درک بهتری از خودمان می‌شود.

استفاده از فلسفه‌ی اخلاق کانت

نویسنده با نگارش کتاب حق حیوان، خطای انسان به‌خوبی هدف خود را تحقق بخشیده است. تام ریگان موفق شده است دیدگاهی پایه و قانع‌کننده درباره‌ی اخلاق و حقوق حیوانات به مخاطب خود ارائه دهد. اگر اخلاق مبتنی بر حقوق ازنظر شما قانع‌کننده است پس استدلال ریگان نیز قانعتان خواهد کرد و کتاب باید با همین قصد مطالعه شود.

تام ریگان در کتاب حق حیوان، خطای انسان به موضوع اخلاق حیوانات و رفتار انسان با آن‌ها بعدی فلسفی و حقوقی می‌بخشد که از کانت الهام گرفته است. این کتاب یکی از خواندنی‌ترین آثاری است که به قلم مهم‌ترین نویسنده‌ی علاقه‌مند به اخلاق حیوانات، یعنی تام ریگان به تحریر درآمده است.

از نگاه ریگان تمامی انواع بهره‌کشی انسان از حیوان می‌بایست خاتمه یابد، چراکه آن‌ها نیز مانند ما متعلق به حیات‌اند. کشتن حیوانات به‌قصد استفاده از خز و یا مصارف غذایی مخالف حق ذاتی است که حیوانات از آن برخوردارند. ریگان بیان می‌کند درست به همان علت که انسان دارای حقوقی است، حیوان نیز حقوقی دارد که باید به آن احترام گذاشته شود.

شاید نمونه‌های متعدد دیگری از بهره‌کشی انسان از حیوان را که باید هرچه زودتر متوقف شوند، می‌شد در کتاب جای داد اما هدف اصلی نویسنده که خلق نقطه‌ی آغازی برای ارتقاء حقوق حیوانات است به‌خوبی تحقق‌یافته است.

در پایان، باید گفت کتاب حق حیوان، خطای انسان اثری برجسته است که با استدلال محکم درست و غلط بسیاری از رفتارهای ما با حیوانات را مشخص می‌کند.