خريد آنلاين كتاب از وبگاه كاواك

كتاب تنهايي دم مرگ نوشته‌ي نوربرت الياس مي‌باشد كه اميد مهرگان / صالح نجفي آن را به فارسي ترجمه كرده است. اين كتاب توسط انتشارات گام نو چاپ و در ۱۳۴ صفحه به بازار عرضه شده است. آخرين چاپ آن مربوط به سال ۱۳۹۵ بوده و مي‌توان به لحاظ موضوع‌بندي آن را در بخش فلسفه قرار داد.

اين كتاب جلد ششم در مجموعه آثار نور برت الياس است كه توسط انتشارات كالج دوبلين به چاپ مي‌رسد. چاپ و گرداوري هجده جلد ديگر برنامه‌ريزي‌ شده است. روند توليد و چاپ اين كتاب‌ها از مرحله‌ي  صحافي و انتخاب نوع كاغذ گرفته تا مراحل ويرايش كاملاً بي‌نقص و  مثال‌زدني است. ترجمه‌هاي اخير همگي تصحيح‌شده‌اند و تغييرات اعمال‌شده در كتاب ذكرشده‌اند. يادداشت‌هاي ويراستار به توضيح شرايط و محيط‌هايي مي‌پردازد كه الياس در آن‌ها مشغول نوشتن بوده و همچنين ارجاعات الياس به نويسندگان و وقايعي كه شايد از شهرت چنداني برخوردار نباشند را روشن مي‌نمايد. قيمت كتاب كاملاً باكيفيت آن هم‌خواني دارد و اين كتاب‌ها بيشتر به‌عنوان نسخه‌هاي كتابخانه‌اي و در مجموعه‌ها استفاده مي‌شوند.

نسخه‌ي كنوني شامل يكي از مشهورترين آثار وي است. تنهايي دم مرگ، در سال ۱۹۷۹ در آلمان و در سال ۱۹۸۵ در انگلستان به چاپ رسيد. متن ديگر كتاب، هيومانو كانديتيو، در سال ۱۹۸۵ در آلمان به چاپ رسيد كه شامل مجموعه مقالات و سخنراني‌هايي بود كه الياس به مناسبت چهلمين سالگرد پايان جنگ جهاني دوم در دانشگاه بايفيلد ارائه كرد. نسخه‌ي چاپي كنوني اولين ترجمه‌ي انگليسي اين كتاب به زبان انگليسي است. هردو كتاب توسط ادموند ژپكات ترجمه‌شده‌اند.

تنهايي دم مرگ اثري است كه بسيار به آن اشاره‌شده اما كمتر مي‌توان ديد كه در ادبيات باليني و يا ادبيات علمي موردبحث قرار گيرد. من خودم نخستين بار نسخه‌ي انتشارات بلك ول را خواندم. اكنون‌كه ده‌ها سال بعد آن را دوباره مي‌خوانم حس مي‌كنم كه چه بخش عظيمي از آن را از دست دادم.

بااينكه تنهايي دم مرگ به‌خودي‌خود خواناست، بحث درباره‌ي آن تنها زماني مفيد به نظر مي‌رسد كه در نظر بگيريم اين اثر الياس با تمامي آثار پيشين او در تقابل است. به‌خصوص اثر «فرآيند گسترش تمدن». در اين كتاب الياس نظريه‌اش را درباره‌ي جامعه بيان مي‌كند. از ديد او، در جامعه دو فرايند روانشناسي و جامعه‌شناسي مكمل يكديگر هستند. به بيان ساده‌تر، تغييرات روان‌شناختي برمي‌گردد به حساسيت‌ها، عواطف و ادراك هر فرد در جامعه: اين‌كه يك جامعه‌ي مشخص چه نوع فردي  توليد مي‌كند. نگراني به‌خصوص الياس اين است كه چارچوب‌هاي شرم و تناقض جامعه چگونه شخصيت افراد را شكل مي‌دهد.  تغييرات جامعه‌شناختي همان روند دوطرفه‌اي است كه به‌وسيله‌ي آن هر فرد جامعه‌اي را بازسازي مي‌كند كه آرزوي  زندگي در آن را دارد؛ يعني نهادينه كردن شخصيت و عاداتشان.

به بيان درست‌تر، فرايند تغييرات يك جامعه بررسي مي‌كند كه چگونه هر يك از تغييرات روان‌شناختي و جامعه‌شناختي بر يكديگر اثر مي‌گذارند و يكديگر را تغيير مي‌دهند.

تنهايي دم مرگ به بررسي اين موضوع مي‌پردازد كه ويژگي‌ها و جنبه‌هاي غيرمعمول و منفي يك جامعه چگونه مشكلاتي براي مرگ ايجاد كرده است. موضوع كتاب اين نيست كه افراد در حال مرگ تنها هستند. بلكه كتاب در تلاش براي درك اين موضوع است كه چرا اين تنهايي قابل پيش‌بيني است درحالي‌كه اجتناب‌پذير است؟ الياس به‌طور خلاصه آنچه را كه تغييرات روان‌شناختي جامعه مدرن كنوني توليد مي‌كند را بيان مي‌كند: درجه‌ي بالايي از فردگرايي، محدوديت و نوعي گوشه‌گيري فراگير و دائمي براي همه‌ي اميال و اشتياق و انگيزه‌هاي احساسي فرد و تمايل به انزوا.

(صفحه‌ي ۴۶ كتاب) چنين افرادي رسومي را بنا مي‌نهند كه نبود معنايي مشترك را تشديد مي‌كند و اين امر درنهايت در جامعه همه‌گير مي‌شود. «تنها جريانات و اتفاقات عادي در بيمارستان‌ها است كه به وضعيت مرگ قالبي اجتماعي مي‌دهد. بااين‌همه تمامي اين جريانات از احساس عاري است و به انزواي مرگ كمك مي‌كند … آداب‌ورسوم سكولار تا حد زيادي از احساس و معنا خالي‌شده‌اند؛ اصطلاحات پيشين سكولار به‌هيچ‌وجه قانع‌كننده نبودند» (صفحه‌ي ۲۴). مردم خواستار جريانات و اتفاقات روزمره‌ي تثبيت‌شده‌اي هستند. اين نوع جريانات به مذاق فردگرايي و محدوديت‌هايشان خوش مي‌آيد. اما بعدها، مردم از همين روزمرگي‌ها رنج خواهند برد و در تلاش خواهند بود تا خلأ موجود در آداب‌ورسوم را پر كنند و معناي مشتركي پديدآورند.

نتيجه‌گيري الياس چندان دور از انتظار نيست. « تمركز و تأكيد بر اين است كه ما با زندگي در اين جوامع مدرن نه‌تنها در تنهايي مي‌ميريم، بلكه دوران زندگي‌مان نيز به‌تنهايي سپري مي‌شود.»

الياس پيش از آنكه رشته‌اش را به فلسفه و سپس به جامعه‌شناسي تغيير دهد، پزشكي مي‌خواند. او با اضافه كردن يك بخش كار خود را با كار يك پزشك مقايسه كرد : «مقايسه‌ي تشخيص علم پزشكي سنتي با تشخيص علم جامعه‌شناسي با تمركز بر روي خطر انزوا» (صفحه‌ي ۵۶ كتاب).

در اينجا ممكن است بسياري از خوانندگان بپرسند اين كتاب چه ارزش‌هاي خاصي دارد؟ جواب من به اين سؤال اين است كه براي ارزش‌گذاري تنهايي دم مرگ، يك خواننده يا بايد اندك شناختي از الياس و آثارش داشته باشد، يا كمي اطلاعات درباره‌ي مرگ. اگر تنهايي دم مرگ به‌عنوان دنباله‌ي فرايند گسترش تمدن خوانده شود، موضوعات فردگرايي و خويشتن‌داري چنان شدتي به خود مي‌گيرند و چيزي را تشديد مي‌كنند كه در غير اين صورت ممكن بود مشاهده‌اي بديهي به نظر برسد. فاجعه در مراقبت‌هاي امروزي شدت مي‌گيرد. بامطالعه‌ي تنهايي دم مرگ به‌عنوان يك نظريه‌ي جامعه‌شناسي، متوجه مي‌شويم كه الياس اثبات عميقي براي تئوري‌اش ارائه مي‌دهد تا ساختار شخصيتي و ساختار اجتماعي را در وابستگي متقابل نگاه  دارد بدون اينكه هيچ‌كدام را مهم تر بداند. اين اثر مي‌تواند به دانشجويان تئوري به‌عنوان نمونه‌اي فشرده اما كامل از كار الياس درس داده شود. نمونه‌اي از اين‌كه الياس مفاهيم خودش را براي حل يك مشكل بسيار مهم و رايج در زندگي به كار مي‌برد.