ايوان كليما كودكي خود را به ياد مي‌آورد. زماني كه نازي‌ها پراگ را اشغال كرده بودند و زماني كه يهودي‌ها مانند خيلي چيزهاي ديگر ممنوع شده بودند. او فيلم ديدن را به ياد مي‌آورد: آن موقع «سفيدبرفي و هفت كوتوله» ي والت ديزني به پراگ آمده بود. آن‌قدر وسوسه كننده بود كه نمي‌توانستيم جلوي خودمان را بگيريم.

رفتم و تمام فيلم را با ترس از اينكه پيدايم كنند و تنبيه شوم ديدم. سفيدبرفي در واقع ميان كودكان آمريكايي نيز فيلم ترسناك و مشهوري بود اما شرايط ترسناكي كه آقاي كليما در وصف كودكي‌اش نقل مي‌كند بسيار فراتر از داستان جن و پري و جادوگر شيطان‌صفتي است كه سيب را مسموم كرد.

اين مجموعه مقالات با عنوان «روح پراگ»، شاهدي است بر تجربيات شخصي فردي كه در قرن بيستم تحت سلطه‌ي هيتلر و استالين سر مي‌كرده است. آقاي كليما در سال ۱۹۴۱، در سن ده‌ سالگي منتقل شد و اردوگاه ديگري فرستاده شد و آن‌قدر خوش‌شانس بود كه بتواند چهار سال تا زماني كه ارتش فاتح روسيه اردوگاه را بيابند، آنجا دوام بياورد. آقاي كليما اسم چنين ماجراهايي را «كودكي غيرمعمول» مي‌گذارد.

كليما از شناخته‌شده‌ترين نويسندگان اهل جمهوري چك است و رمان‌هاي او در كشورهاي انگليسي‌زبان نيز به شهرت رسيده‌اند. از آثار شناخته‌شده‌ي او به زبان انگليسي مي‌توان از «عشق و آشغال» و «در انتظار تاريكي، در انتظار روشنايي» يادكرد. اين دو رمان طرحي از تاريخ پيچيده‌ي كمونيسم در چكسلواكي را به ما نشان مي‌دهند.

مقالات كتاب «روح پراگ» بيشتر به ارزش‌هاي اخلاقي و شيفتگي او نسبت به هنر اشاره مي‌كند. عنوان كتاب نبايد موجب گمراهي خواننده شود. اين كتاب به‌هيچ‌وجه درباره‌ي گردشگري و زيبايي‌هاي شهر پراگ نيست. چراكه در ذهن نويسنده ابداً تصوير و خاطره‌ي زيبايي از اين شهر نقش نبسته است. در مقاله‌ي نخست كتاب از ترس و وحشت و فيلم سفيدبرفي و پراگ تحت سلطه‌ي نازي‌ها حرف به ميان مي‌آيد و مقاله‌ي آخر هم‌ نظر آقاي كليما درباره‌ي ماشين شكنجه در كتاب جزيره‌ي محكومين كافكا ذكرشده است.

اين مجموعه مقالات درواقع زنجيره‌اي است از درك و تجربيات نويسنده از تاريخ چكسلواكي؛ از زمان اشغال نازي‌ها بعد از سال ۱۹۳۹ تا كمونيسم استالين بعد از سال ۱۹۴۸ و سركوب مجددي كه دنباله‌ي تهاجم شوروي در سال ۱۹۶۸ بود. از ديد آقاي كليما، گذراندن دوران كودكي در اردوگاه كار اجباري ترزين او را براي اتفاقات بعدي زندگي آماده كرد. چراكه آن سال‌ها بزرگ‌سالي او را شكل داد. آقاي كليما در كتابش شباهت اين دو رژيم سركوب گر را تائيد مي‌كند. «مردم چكسلواكي براي نيم‌قرن تحت سلطه‌ي ديكتاتور زندگي كردند. با يك وقفه‌ي سه‌ساله، ديكتاتوري استالين جاي حكومت خشن و مستبد نازي را گرفت».

اين كتاب با نگاه جامعي كه به تاريخ دارد حتي براي مخالفان هم درس‌هايي در بردارد. اين تاب هم‌چنين شامل مصاحبه‌ي طولاني فيليپ راف با آقاي كليما است كه در آن درباره‌ي نويسندگان ديگر اهل چك يعني واتسلاو هاول و ميلان كوندرا به بحث نشستند. اين مجموعه مقالات با مقاله‌ي جالبي درباره‌ي فرانتس كافكا جمع‌بندي مي‌شود و نظرات متعدد نويسنده درباره‌ي كافكا را در مقاله‌ي «عشق و آشغال» به ياد خواننده مي‌آورد.

اين مجموعه براي كساني كه به آثار داستاني آقاي كليما علاقه‌مندند، ديد جديدي نسبت به زندگي شخصي، ارزش‌هاي ادبي و تجربيات او نسبت به تاريخ جمهوري چك به ارمغان مي‌آورد؛ و كساني هم كه هنوز اثري از او نخوانده‌اند بامطالعه‌ي اين مجموعه به خواندن داستان‌هاي او تشويق مي‌شوند.

سفارش كتاب از سايت كاواك